یکی از ابزارهای بسیار خوب برنامه ریزی استراتژیک که بر روی نقاط قوت فعلی سازمان و چشم انداز آینده آن تمرکز دارد تا سازمان را به اهداف استراتژیک خود برساند، ماتریس SOAR است. این ماتریس متفاوت از ماتریس SWOT است، چرا که تحلیل SOAR تمامی سطوح و حوزه های سازمان و ذینفعان را درگیر کرده و بر تجربیات تمامی کارکنان تکیه دارد، در حالیکه ماتریس SWOT عموما یک رویکرد بالا به پایین دارد. رویکرد SOAR یک رویکرد نوآورانه و قوت گرا برای برنامه ریزی استراتژیک است که تمام سیستم را در فرآیند دخیل می نماید و به جای تمرکز بر روی تهدیدات و ضعف ها، تمرکز اصلی بر روی خود سازمان و ارتقاء نقاط قوت فعلی است. ماتریس SOAR به چهار سوال اصلی زیر پاسخ می دهد:
- بزرگترین نقاط قوت سازمان کدامند؟
- بهترین فرصت های پیش رو کدامند؟
- آینده مطلوب سازمان چیست؟
- نتایج قابل اندازه گیری که بیانگر رسیدن به چشم اندازهای آینده ما باشند، کدامند؟
همچنین در مورد استراتژی و طراحی سازمان بیشتر بخوانید.
در بسیاری از سازمان ها، برنامه ریزی استراتژیک تنها در بالاترین سطوح سازمانی انجام شده و تنها تعداد اندکی از ذینفعان را درگیر می کند. از طرفی، رویکرد تحقیق Appreciative Inquiry بر این باور است که سیستم ها از طریق دیدگاه جمعی رشد می کنند و ما از طریق گفتمان ارتباطی، تصویر دلخواه خود را از آینده شکل می دهیم. این رویکرد، SWOT را به SOAR تبدیل می کند که می تواند کمک کند تا سازمان بر روی آنچه واقعا اهمیت دارد تمرکز کند: آینده، افراد و سازمان.
چهار بخش اصلی مدل SOAR
برای استفاده از این ماتریس، ابتدا بایستی ذینفعان و زمان و شیوه برگزاری جلسات مشخص شود. ذینفعان بایستی از تمام سطوح سازمان باشند و بعبارتی از تمام بخش های سازمان حضور داشته باشند. سپس با استفاده از ابزارهای مختلف از جمله، پرسشنامه، مصاحبه و …، دیدگاهها، قوتها و آرمانهای ذینفعان جمع آوری می شود. درگیر کردن هرچه بیشتر ذینفعان و استفاده از سوالات قدرتمند و مثبت منجر به خلق تصاویر بهتری از احتمالات و پتانسیل ها می شود. بهتر است تهدیدات، ضعف ها و مشکلات حدالامکان نادیده گرفته شوند و به جای تمرکز بر روی “چه کاری را نمی توان انجام داد”، بر روی “چه کاری را می توان انجام داد” تمرکز کرد.
سپس هسته مثبت سازمان که شامل نقاط قوت، منابع، توانایی ها و دارایی های منحصر به فرد است، خلاصه و جمع بندی می شود. آرزوها و نتایج دلخواه را که با استفاده از بهترین گذشته، چشم انداز قانع کننده ای از آینده ساخته شده و برای وضعیت موجود الهام بخش هستند، شناسایی شده و اولویت بندی می شوند. در این مرحله، بیانیه اهداف سازمانی مبتنی بر این فرصت ها نوشته شده و معیارهای پیگیری موفقیت سازمان نیز مشخص می شوند. نهایتا اقدامات آتی سازمان جهت اجرای این اهداف برنامه ریزی خواهند شد.
نتیجه ماتریس SOAR
ماتریس SOAR به دلیل مشارکت دادن افراد زیادی در برنامه ریزی، تعارض را به حداقل می رساند، خصوصا در سازمان هایی که احساس می شود تعارض بالاست و استراتژی های بالا به پایین ممکن است اجرا نشوند، ماتریس SOAR گزینه مناسبی به شمار می آید. البته باید توجه داشت که در استفاده از این ماتریس، حقایق اثبات شده در نظر گرفته شوند، چرا که اسیر احساسات شدن به احتمال زیاد نتایجی مبهم و بی فایده به دنبال خواهد داشت.
با تشکر مطالب عالی بود.